Još od 1883. godine, Nikšić, grad pod Trebjesom, mogao se pohvaliti prostornim planiranjem u viziji trogirskog arhitekte Josipa Sladea. Projektujući urbanistički plan, Josip Slade omogućava Nikšiću da 1884. godine postane jedini grad u Crnoj Gori sa definisanim regulacionim planom, na kome su mu čak i veći gradovi mogli zavidjeti. Vođen postulatima radijalne organizacije, projektuje šemu koju spoznajemo u velikim gradovima ili u njihovim četvrtima poput Arc de Triomphe u Parizu, Plaza Del Ejecutivo u Meksiko Sitiju. Postavljajući kružni tok u funkciji centralne figure, povezuje Trebjesu i tvrđavu Bedem. Time ostavlja mogućnost da bez degradacije prostora, kvalitetno djeluju i pronalaze inspiraciju u istim brojne arhitekte. Među njima su Periša Vukotić, Ratibor Đorđević, Duško Popović, Rajko Tatić, Đorđije Minjević i čuveni tvorac modernog Nikšića, Slobodan Vukajlović.
Slobodan Vukajlović (1934-2006), svojim stvaralaštvom i umijećem doprinosi kvalitetnom naslijeđu svog rodnog grada, Nikšića. Bio je prvi crnogorski doktor tehničkih nauka u oblasti arhitekture, urbanista, umjetnik. Odabrao je da baš grad dinamične istorijske prošlosti bude polje njegovog djelovanja, izgradnje identiteta i raznovrsnog opusa kojim je prikazao sliku izvjesne budućnosti kojoj je težilo čitavo društvo. Uspostavljanjem odnosa sa društvenim kontekstom može se uočiti želja za naglašavanjem ideala slobode, bunta bezličnosti, standardizacije i prikazivanja poetskog kvaliteta arhitekture, kao primarnog motiva stvaranja.
Slobodan se u domenu svog djelovanja bavio različitim tipologijama, od urbanističkih rješenja, rekonstrukcije objekata, monumentalnim spomenicima i arhitektonskim rješenjima. Poštujući kontekst u svakom navedenom slučaju, izgradio je jedinstven stil, koristeći heksagon kao inspiraciju i polazište. Heksagon, kao njegov DNK, prožimao se kroz većinu rješenja, podstičući nas da se zapitamo kakvu atmosferu kreiraju prostori ove geometrijske forme i kako išta može podstaći Jastreba da na svojim krilima sagleda okolinu sa vrha Trebjese.
Motel Trebjesa, koji se nalazi na istoimenom brdu, nekada je nosio ime Jastreb. Predstavlja pticu zamahnutih krila koja leti visoko nad Nikšićem i na najbolji način oslikava i današnju tradiciju i karakter njegovih građana. Poigravajući se maestralno sa konstruktivnim elementima, naglasio je vertikalnost, kao što možemo vidjeti gradacijom izlomljenih krovnih površina. Parternim uređenjem i konekcijom staza, podstakao je svakog posjetioca da prije ulaska sagleda objekat bar sa dvije strane. Morfologija terena je omogućila stvaranje posebnog doživljaja, dok razigrana forma objekta naglašava poruku da svaki posjetilac mora biti spreman na let. Na spoznaju ove poruke nije bio imun ni Đuzepe Kalabreze, koji je 1973. godine posjetio Nikšić. Bio je oduševljen motelom i iskazuje želju da Jastreb sleti i na italijansku obalu. U tome pronalazeći izazov, Slobodan projektuje hotel Grotta Regina i Vodotoranj u Bariju.
Pored navedenih objekata, Slobodan Vukajlović u Nikšiću projektuje Dječji vrtić (1971.), Kapelu na groblju (1969.), Stadion malih sportova (1970.) – za koji je dobio Borbinu nagradu za arhitekturu, zatim stambenu zgradu u Ulici Serdara Šćepana (1972.), Katoličku crkvu (1973.), Spomen dom Bogetići (1990.), Spomenik palim borcima na Kapinom polju (1969.).
Susret dva velika imena, crnogorske i nikšićke arhitektonske scene, biva kada Hotel Onogošt, na čijoj je sanaciji radio Đorđije Minjević, usljed nedovoljih, restoranskih i smještajnih kapaciteta raspisuje pozivni konkurs kako bi došao do idejnog rešenja depadansa i pratećih sadržaja. Nakon što su definisni program i uslovi konkursa, formirana je ocjenjivačka komisija u sastavu: Savo Stanišić, glavni direktor Ugostiteljskog preduzeća Onogošt; Branko Tasić, dipl. inž. arh. iz Podgorice; Vladimir Plamenac, dipl. inž. arh. iz Budve; Petar Todorović, dipl. inž. arh. iz Nikšića, Vojislav Goranović, ekonomista, rukovodilac OOUR ,,Hoteli i Moteli” i Mlađen Nikolić, građevinski tehničar, kao izvjestilac. Zatim je pozvano šest radnih organizacija i ustanova” da uzmu učešća na konkursu, od kojih su četiri prihvatile poziv: Građevinsko preduzeće ,,Crna Gora” iz Nikšića, Direkcija za urbanizam i komunalne poslove iz Nikšića, Industrija import ,,Inženjering” iz Beograda i Zavod likovnih i primjenjenih umjetnosti ,,LIK” iz Sarajeva. Rok za predaju konkursnih radova je bio 30. jun 1975. godine i do toga roka su svi učesnici predali radove.
Nakon analize konkursnih radova, ocjenjivačka komisija je, pozivajući se na navedene kriterijume, zaključila da ne može ni jedan od prispjelih radova predložiti raspisivaču konkursa za prvu nagradu, pa predlaže da se konkurs produži kao uži konkurs i da u produženom konkursu pozove dva učesnika, među kojima je bio i Slobodan Vukajlović, tada direktor Projektnog biroa GP ,,Crna Gora”. Iz emotivne reakcije Slobodana Vukajlovića, saznajemo da je u međuvremenu bio promijenjen sastav Ocjenjivačke komisije i da na osnovu materijala dostupnog u Nikšićkim novinama 1975. godine, Slobodan naglašava prednosti idejnog rešenja: ,,Naš projekat ima sljedeće kvalitete- kako urbane – uklapajući se u detaljni urbanistički plan, tako i u uslove lokaliteta, dispoziciono, funkcionalno, sa najuspješnijom vezom sa postojećim hotelom, minimalnim intervencijama na postojećem objektu, uz puno poštovanje izvedenih elemenata – kuhinje i ostalih sadržaja u jedinstvenom horizontalnom i vertikalnom modularnom rasteru, do detalja poštujući program, lokaciju i najbitniji uslov – ekonomičnost. Komparacije radi – naših stotinu jednokrevetnih soba identično je po površini koliko i hol nagrađenog rada”. Sarajevski arhitekti Ivan i Tihomir Štraus su dobili prvu nagradu na pozivnom konkursu za idejno rješenje Depadansa Hotela ,,Onogošt” u Nikšiću. Nagrađeni arhitekti koji su radili za Zavod ,,LIK” iz Sarajeva su početak svoga idejnog rešenja započeli 1977. godine, kada Nikšić postaje bogatiji za jedan objekat, popularna čaša, koji biva izgrađen 1982. godine.
Konstatovaćemo da nakon ovog događaja, tvorac modernog Nikšića, nije više svoje stvaralaštvo realizovao na području grada pod Trebjesom. Svakako da je iza njega ostao jedinstven i kvalitetan doprinos arhitektonskoj i urbanističkoj sceni, kao i jedan veliki zadatak svim idejnim rješenjima u oblasti arhitekture na našim područjima. Uočavamo da je Nikšić uvijek bio polazište i referenca, a na nama ostaje da izučavamo crnogorsko arhitektonsko naslijeđe, promovišemo isto i ponosno letimo ka svojim ciljevima baš kao što je Slobodan letio na krilima svoga Jastreba.
Reference :
https://sr.wikipedia.org/srec/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D1%88%D0%B81%9Bžhttp://www.gradkulture.me/portfolio-item/slobodan-vukajlovic/
GRADITELJ JOSIP ŠILOVIĆ SLADE – Cvetko Pavlović www. maticacrnogorska.me
Značaj prostorno planskih dokumenata u periodu od 1883. do 2000. godine za planiranje i uređenje prostora opštine Nikšić – BILJANA B. MIĆKOVIĆ
Srce grada ponovo kuca – Pogled 32 , Časopis inženjerske komore Crne Gore – Anđela Kecojević , Aldijana Hodžić
Heksagonom kroz život i arhitekturu- Andrija Markuš
Arhiv porodice Vukajlović-Delibašić
Dijalog sa kontekstom-Pogled 27- Časopis inženjerske komore Crne Gore Vladimir Bojković
Vukajlovićev betonski sonet-Pogled 28 – Časopis inženjerske komore Crne Gore -Vladimir Bojković